Khi tìm hiểu về phần cứng máy tính, chắc hẳn bạn đã từng nghe đến thuật ngữ “pin CMOS”. Vậy pin CMOS là gì? Nó có tác dụng như thế nào trong hệ thống máy tính? Và khi cần thay pin CMOS thì phải làm cách nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về pin quan trọng này trong bài viết dưới đây.
I. Pin CMOS là gì?
Pin CMOS (viết tắt của Complementary Metal Oxide Semiconductor) là một pin lithium button cell nhỏ gắn trên mainboard (bo mạch chủ) của máy tính. Pin này thường có kích thước và điện áp khác nhau như CR2032 (3V), CR2025 (3V), hoặc BR2032 (3V) tùy loại bo mạch.
Về chức năng, pin CMOS cung cấp nguồn điện dự phòng để duy trì thông tin BIOS và các cài đặt phần cứng trong bộ nhớ CMOS RAM khi máy tính được tắt hoặc mất nguồn điện. Nhờ vậy, hệ thống sẽ không mất cấu hình và thiết lập khi khởi động lại.
II. Vai trò của pin CMOS trong mainboard máy tính
Tại sao pin CMOS lại đóng vai trò quan trọng đến vậy? Nguyên nhân là do mainboard chứa các chip CMOS RAM mất đi dữ liệu khi bị cắt nguồn điện, trừ khi có một nguồn cung cấp năng lượng phụ trợ dự trữ.
Pin CMOS đóng vai trò là nguồn điện phụ đó, cung cấp năng lượng để giữ thông tin BIOS và nhiều cài đặt khác trong bộ nhớ CMOS RAM như:
- Dữ liệu BIOS: BIOS (Basic Input/Output System) là phần mềm kiểm soát các thao tác cơ bản của hệ thống khi khởi động. BIOS có nhiệm vụ khởi chạy các thành phần cứng và thiết lập cho hệ điều hành tải lên.
- Thông số hệ thống: Thông tin về các thành phần phần cứng như CPU, bộ nhớ RAM, ổ cứng, card đồ họa,…
- Cài đặt ngày giờ
- Thông số CMOS: Các cài đặt như ưu tiên boot, kích hoạt/vô hiệu hóa các cổng,…
- Cài đặt BIOS: Bao gồm tùy chỉnh quá trình khởi động, SATA mode, Virtual Memory, CPU Fan Speed,…
Nếu pin CMOS bị hết điện hoặc bị lỗi, toàn bộ các cài đặt này có thể bị mất đi và máy tính sẽ không thể khởi động bình thường. Người dùng phải cấu hình lại hệ thống như lúc ban đầu.
III. Dấu hiệu pin CMOS cần được thay thế mới
Thông thường pin CMOS có thể hoạt động tốt từ 2-5 năm tùy loại và chất lượng. Một số dấu hiệu cho thấy pin CMOS của bạn cần được thay mới là:
- Máy tính không giữ được cài đặt BIOS hoặc thông số hệ thống khi khởi động lại. Ví dụ như lỗi giờ, ngày tháng luôn trở về mặc định sau khi reboot.
- Hiện thị thông báo lỗi chung chung như “CMOS Battery Failed” hoặc “CMOS Checksum Error”.
- Trong BIOS có cảnh báo liên quan đến pin CMOS yếu hoặc hết điện.
- Khi vào chế độ BIOS, thấy nhiều cài đặt về mặc định ban đầu.
- Chip CMOS RAM có dấu hiệu bị lỗi, không thể lưu cài đặt.
- Thay đổi BIOS không có hiệu lực sau khi reboot.
- Pin CMOS trên bo mạch đã sử dụng quá lâu, hơn vòng đời dự kiến.
Nếu gặp nhiều triệu chứng trên thì rất có thể pin CMOS cần được thay thế mới để hệ thống hoạt động ổn định.
IV. Cách thay pin CMOS trên mainboard máy tính
Bản chất pin CMOS giống như pin cúc áo thông thường nên việc thay thế khá đơn giản. Tuy nhiên cần chuẩn bị kỹ để không gây hư hại cho các linh kiện khác trên bo mạch. Dưới đây là các bước thực hiện:
- Bước 1: Tắt máy tính và rút phích cắm nguồn điện khỏi ổ cắm.
- Bước 2: Mở vỏ case bằng cách tháo các vít và nắp đậy bằng tay.
- Bước 3: Định vị vị trí pin CMOS trên mainboard, thường gần CPU hoặc chip South Bridge.
- Bước 4: Pin CMOS thường được chứa trong một khe giữ bằng nhựa tích điện có dạng kẹp lò xo. Dùng tua vít nhỏ để kẹp 2 đầu khe ra nhằm tháo pin ra khỏi vị trí.
- Bước 5: Kiểm tra loại pin CMOS mới cần thay thế theo kích thước và điện áp. Thông thường là CR2032 3V hoặc CR2025 3V.
- Bước 6: Khấu hao toàn bộ điện còn lại của mainboard bằng cách tháo pin ra khỏi vỏ case khoảng 5-10 phút.
- Bước 7: Gắn pin CMOS mới vào lại vị trí khe chứa trên board bằng cách ấn mạnh xuống cho đến khi lò xo kẹp giữ chặt pin.
- Bước 8: Đóng vỏ case và cắm nguồn trở lại cho mainboard, kiểm tra xem máy tính khởi động bình thường hay không.
Một cách khác để xoá cài đặt CMOS mà không cần thay pin là tháo pin ra trong khoảng thời gian dài hơn từ 30 phút đến 1 tiếng để cho các cục tản nhiệt điện trên mainboard tự đào thải hết điện còn dư.
V. Thay pin thường xuyên có tác hại không?
Câu hỏi nhiều người quan tâm là việc thay pin CMOS thường xuyên có gây rủi ro nào hay không? Trên thực tế, thao tác này không khó khăn và cũng không gây hư hại lớn cho hệ thống nếu thực hiện đúng cách và cẩn thận. Tuy nhiên, việc tháo lắp bo mạch chủ quá nhiều lần cũng có thể dễ khiến các kết nối rời hoặc linh kiện bị tổn thương. Hơn nữa mỗi lần tháo pin đều khiến BIOS và CMOS mất cài đặt cũ, người dùng phải làm lại tất cả điều chỉnh.
Để hạn chế các rủi ro này, bạn chỉ nên thay pin CMOS khi thực sự cần thiết, ví dụ khi đã hết tuổi thọ dự kiến hoặc có các dấu hiệu mất điện gây lỗi hệ thống. Những mẹo sau có thể giúp pin CMOS của bạn hoạt động lâu hơn trước khi thay mới:
- Sử dụng pin CMOS chất lượng tốt từ các thương hiệu nổi tiếng.
- Tắt nguồn máy tính hoàn toàn khi không dùng để tiết kiệm năng lượng pin.
- Định kỳ xả sạch điện trên mainboard để pin không bị tràn đầy và chai cứng quá sớm.
- Tránh để pin chịu nhiệt độ cao trong thời gian dài.
- Kiểm tra thông tin pin thường xuyên và lập kế hoạch thay mới khi được khuyến cáo.
Nhìn chung, thay pin CMOS là một phần quan trọng trong việc bảo trì mainboard cũng như duy trì hệ thống máy tính của bạn hoạt động trơn tru. Việc chuẩn bị và thực hiện đúng quy trình sẽ ngăn ngừa nhiều rủi ro không đáng có.
Pin CMOS tuy nhỏ bé nhưng đóng vai trò quyết định khả năng khởi động và giữ gìn cài đặt của máy tính. Bạn đã hiểu rõ về pin CMOS quan trọng này chưa? Với nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau và lợi ích vượt trội, pin CMOS đã khẳng định được vai trò của mình trong công nghệ hiện đại. Hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về pin CMOS, nguyên lý hoạt động, ứng dụng và những điều cần lưu ý khi sử dụng. Nếu bạn đang xem xét việc thay thế hoặc sử dụng pin CMOS trong thiết bị của mình, hãy tìm hiểu kỹ lưỡng và chọn lựa loại pin phù hợp để đảm bảo hiệu suất tốt nhất.
